DIVERSIFIKATSIYA: AKVAKULTURANING BARQAROR RIVOJLANISH OMILI

Joriy yilning 28-29-mart kunlari Toshkentda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oziq – ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti (FAO) ko‘magida O‘zbekiston Respublikasi Qishloq xo‘jaligi vazirligi huzuridagi Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish qo‘mitasi bilan hamkorlikda «Markaziy Osiyo, Ozarbayjon va Turkiyada baliqchilik va akvakulturani barqaror boshqarish salohiyatini rivojlantirish – FishCAP» loyihasi doirasida mintaqaviy seminar bo‘lib o‘tdi.

Seminar «Kichik fermerlar va qishloq xo‘jaligini kengaytirish xizmatlari xodimlariga qaratilgan akvakulturani diversifikatsiya qilish» mavzusida o‘tkazildi. Unda O‘zbekiston, Ozarbayjon, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston, Turkiya vakillari, ya’ni akvakulturani rejalashtirish, uning dasturlarini ishlab chiqish, ushbu yo‘nalishda bilimlarni kengaytirish xizmatlarini boshqarish va taqdim etish bilan shug‘ullanuvchi davlat organlari, baliqchilik xo‘jaliklari rahbarlari, sohada faoliyat olib borayotgan tadqiqotchilar ishtirok etishdi.

Tadbirning maqsadi — mintaqa mamlakatlarida akvakultura mahsulotlarini ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilish uchun potensial imkoniyatlar va mavjud to‘siqlar, shuningdek, baliq mahsulotlarining yangi turlarini ko‘paytirish va yetishtirish uchun davlat idoralari va xususiy tarmoq tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan tajriba va ma’lumotlarni almashishdan iborat.

Eslatib o‘tamiz, “FishCAP” loyihasi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 13-yanvardagi «Baliqchilik tarmog‘ini yanada rivojlantirishning qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi PQ-83-sonli qarorini amaliyotga targ‘ib etishga, shu jumladan, baliqchilik tarmog‘ining eksport salohiyatini kengaytirishga, uy sharoitida hamda intensiv texnologiyalar asosida baliq yetishtirish va akvakulturani qo‘llab-quvvatlashga, uning hajmini oshirishga hissa qo‘shmoqda.

O‘zbekiston FAO loyihalar bo‘yicha milliy koordinatori Abdumalik Namozov o‘zining tabrik so‘zida shunday dedi:

— Baliqchilik O‘zbekiston xalqining iqtisodiy va ijtimoiy hayotida muhim o‘rin egallaydi. Shu sababli, O‘zbekiston hukumati ushbu tarmoqni rivojlantirishga katta e’tibor va imkoniyatlarini qaratmoqda, bu jarayonda BMTning Oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi tashkiloti ham faol ishtirok etmoqda. Jumladan, Markaziy Osiyo, Ozarbayjon va Turkiya mamlakatlarida baliq mahsulotlarini barqaror rivojlantirish loyihasi doirasida O‘zbekiston hukumati, tegishli vazirliklar, ilmiy-tadqiqot institutlari va oliy o‘quv yurtlari, klasterlar va fermer xo‘jaliklari bilan hamkorlik aloqalari yo‘lga qo‘yildi. Bu seminar loyihaga a‘zo mamlakatlarda ushbu sohada yuzaga keladigan muammolarni hal qilish bo‘yicha tegishli taklif va tavsiyalarni ishlab chiqishga ham xizmat qildi.

Seminar davomida har bir ishtirokchi mamlakatning vakillari o‘z davlatlarida akvakultura mahsulotlarini ishlab chiqarishning hozirgi holati tog‘risida taqdimot tayyorladi. Taqdimotlarda yetishtirilgan turlarning hozirgi holati, ishlab chiqarish ko‘lami, qo‘llaniladigan yetishtirish texnologiyalari va ishlab chiqarish muammolari tavsiflangan. «O‘zbekbaliqsanoat» uyushmasi raisining o‘rinbosari Shuhrat Rahmatov O‘zbekistonda akvakulturani rivojlantirishning zamonaviy an’analari haqida gapirib, baliqchilik xo‘jaliklari jadal rivojlanib borayotganini ta‘kidladi. Shunday qilib, 2020-yilda mamlakatimizda 3 851 ta baliqchilik xo‘jaligi mavjud edi va 2022-yilda 6 178 ta shunday fermer xo‘jaliklari ro‘yxatga olingan. Bundan tashqari, mamlakatda uyda baliq yetishtiruvchi xo‘jaliklar rivojlanmoqda, bu oilaviy tadbirkorlikni nisbatan kam kapital mablag‘lar bilan boshlash imkoniyatini beradi. Masalan, 2022-yilda 2 000 dan ortiq uy xo‘jaliklari bo‘lgan va 2023-yilda bu ko‘rsatkichni ikki baravar oshirish rejalashtirilgan. Mamlakatimizda baliqlarni intensiv usulda yetishtirish uchun barcha sharoitlar yaratilmoqda.

Ta’kidlanishicha, Assotsiatsiyaning asosiy maqsadi, birinchi navbatda, ichki bozorni yaxshi va sifatli mahsulotlar bilan ta’minlashdir.

Seminar akvakulturada turlarni diversifikatsiya qilish bilan bog‘liq ko‘plab mavzularni qamrab oldi. Diversifikatsiya zamonaviy ishlab chiqarish turlarini o‘zlashtirish va yangi bozorlarga chiqish imkonini beradi. Masalan, FAO (Turkiya) baliqchilik va akvakultura bo‘yicha katta mutaxassis Haydar Fersoy “Kavkaz va Markaziy Osiyoda joriy etilishi mumkin bo‘lgan madaniy baliq turlarining mintaqaviy sharhi”ni taqdim etdi. Uning aytishicha, ushbu loyiha birinchi marta Turkiyadan tashqarida amalga oshirilmoqda. U 2020-yilda boshlangan. Covid-19 pandemiyasi tufayli onlayn tarzda o‘tkazildi. Tadbirning asosiy g‘oyasi baliqchilikni diversifikatsiya qilish bo‘yicha jahon tajribasini o‘rganish va Markaziy Osiyo mamlakatlari uchun maqbul bo‘lgan ijobiy tomonlarni ko‘rish, shuningdek, O‘zbekiston va tadbirda ishtirok etayotgan mamlakatlarni Turkiyaning baliqchilik sohasidagi tajribasi bilan tanishtirishdan iborat. Turlarni diversifikatsiya qilish akvakulturaning barqaror rivojlanishiga olib keladi, mamlakatda yangi turlarni joriy etish har doim ham oddiy jarayon emas. Shu munosabat bilan davlat va xususiy tarmoqlar o‘zlarining mavjud resurslarini baholashlari muhimdir.