Sholichilik ilmiy-tadqiqot instituti

Sholining yuqori hosilli erta, o‘rta va kechpishar biotik va abiotik stresslarga chidamli, texnologik sifati yuqori bo‘lgan, Respublikaning turli agrolandshaftlarida intensiv va resurstejamkor agrotexnologiyalarda yetishtirishga mo‘ljallangan yuqori hosilli navlarini yaratish;
• respublikada ekib kelinayotgan sholi va soya navlarini yangilash, nav almashuvini amalga oshirish va birlamchi urug‘chiligini olib borish;
• sholi maydonlari mahsuldorligini oshirishni va moddiy resurslar uchun xarajatlarni kamaytirishni taʼminlaydigan yetakchi intensiv yetishtirish agrotexnikasini ishlab chiqish va joriy etish;
• sholi va soya navlari potensialidan maksimal foydalanish maqsadida mineral o‘g‘itlar va boshqa agrokimyoviy vositalarni qo‘llashning yangi texnologik usullarini ishlab chiqish va joriy etish;
• sholini kasallik, zararkunanda va begona o‘tlarga qarshi kurashda atrof muhitga kam zarar keltiradigan pestitsidlarni qo‘llash tizimini ishlab chiqish va joriy etish.
• soya va moshning yangi navlarini yaratish va yetishtirish agrotexnikasini ishlab chiqish va takomillashtirish;
• sholi yetishtirishni mexanizatsiyalashtirish va uni takomillashtirish.

Institutda 2014-yildan buyon jami 13 ta ilmiy loyiha amalga oshirilgan, jumladan, 2020-yilda 827 mln so‘mlik 4 ta ilmiy loyiha yakunlangan.
Ilmiy tadqiqotlar orqali quyidagi asosiy yutuqlarga erishildi:
1) Mustaqillik yillarida 30 ga yaqin sholi, soya va mosh navlari yaratildi.
Jumladan:
• sholining kasallik va zararkunandalarga, to‘kilishga, yotib qolishga chidamli “Avangard”, “Lazurniy”, “Istiqbol”, “Istiqlol”, “Bug‘doy boshoq”, “Oq qiltiq”, “Mustaqillik”, “Iskandar”, “Guljahon”, “Ilg‘or”, “Sitora”, “Marvarid”, “Navbahor”, “Tursunboy”, “Ahmad sholi”, “Tarona”, “Tantana” navlari;
• soyaning “O‘zbek-6”, “Orzu”, “Nafis”, “Parvoz”, “Sevinch”, “Madad” navlari;
• moshning “Navro‘z”, “Radost” va “Qaxrabo” navlari yaratilgan.
2) Sholining “Istiqbol”, “Istiqlol”, “Bug‘doy boshoq”, “Oq qiltiq”, “Mustaqillik”, “Ilg‘or”, “Guljahon”, “Iskandar”, “Tarona”, “Tantana”, soyaning “Nafis”, “Parvoz”, “Sevinch” va “Madad” navlariga patent olingan.
3) “Sholini ko‘chati bilan ekish usullarini mexanizatsiyalashtirish” va «Sholi ko‘chatlarini maxsus ko‘chatxonalarda innovatsion usulda yetishtirish” texnologiyasi uchun mualliflik guvohnomasi olingan.
Sholini ko‘chat usulida yetishtirishda har gektaridan 150 kg urug‘lik, 5 ming kub suv, 25% mineral o‘g‘it va 50% gerbitsid iqtisod qilinadi.
4)  Har yili sholi navlarini 250 tonna, soya navlarini 30 tonna miqdorida yuqori avlodli urug‘liklari yetishtirilib, fermer xo‘jaliklarning 2,1 ming ga ekin yer maydonlariga ekib kelinmoqda.

Institut olimlari yaratgan sholi va soyaning yangi navlari urug‘lariga respublikadagi klaster, fermer va dehqon xo‘jaliklari tomonidan bo‘lgan talabi ortib bormoqda. Bugungi kunda respublikada ekib kelinayotgan maydonlarining 90-95% institutda yaratilgan sholi navlari hissasiga to‘g‘ri kelmoqda.
5) Yaratilgan sholi va soya navlarini yetishtirish agrotexnikasi: maqbul ekish muddati va meʼyorlari, maʼdan o‘g‘itlar bilan oziqlantirish meʼyor va muddatlari ishlab chiqilgan.
6) Sholini kasallik, zararkunanda va begona o‘tlarga qarshi kompleks kurash choralari ishlab chiqilgan.

Jumladan:
• sholidagi begona o‘tlarga qarshi “Bozogran”, “A-klinn”, “Namuna Super”, “Totariks”, “Totaris”, “Sapa nominal”, “Vi-klinn”, “B-klinn plus”, “Simfoniya plyus”, “Clipper”, “Bozagran gold”, “A-Zagran”, “Turan star”, gerbitsidlari;
• kasalliklarga qarshi “Archer-bio”, “Amistar-top”, “Tric-Mancozeb” fungitsidlari;
• begona o‘tlarga qarshi “Tayshin” insektitsidining samaradorligi ilmiy jihatdan isbotlangan va keng maydonlarga joriy etilgan.

• Xorazm viloyatida sholi yetishtirishda qatʼiy tartib-intizomni yo‘lga qo‘yish va yangi tizimni joriy etish bo‘yicha Hukumat qarori loyihasini ishlab chiqishda ishtirok etish.
• Institut va uning Xorazm filiali xamda ilmiy tajriba stansiyalarining tajriba maydonlarida mahalliy va xorijiy soya navlarining ekologik nav sinov dalalarini tashkil etish.
• Toshkent viloyati Quyichirchiq tumanidagi “TSP Rice” AJ klasteri maydonlarida Sholichilik ilmiy-tadqiqot institutida sholini yangi yaratilgan “Tarona” navini urug‘chiligini tashkil etish bo‘yicha ko‘rgazmali dala tashkil etish hamda Toshkent viloyatidagi sholichilikka ixtisoslashgan fermer xo‘jaliklari ishtirokida “dala kuni”ni o‘tkazish.
• Sholichilik ilmiy-tadqiqot institutida KOPIA xalqaro tashkiloti bilan hamkorlikda “Sholi yetishtirishda mexanizatsiyadan foydalangan holda organik dehqonchilikni rivojlantirish” mavzusidagi loyiha doirasida  fermer va qishloq xo‘jaligi xodimlari uchun bilim, texnologiya, tajriba va ko‘nikmalarni o‘tkazish uchun dala kuni va o‘quv seminarlar tashkil etish.
• Xitoy, Janubiy Koreya, Turkiya, Ruminiya, Rossiya hamda Xalqaro sholichilik ilmiy-tadqiqot institutidan olib kelingan, shuningdek,  institutning o‘z olimlari tomonidan yaratilgan sholi va soyaning Davlat reyestriga kiritilgan yangi istiqbolli navlarini ko‘rgazmali ko‘chatzor sifatida ekib, ekologik sinovlar o‘tkazish bo‘yicha ko‘rgazmali seminarlar tashkil etish.
• Respublikadagi har bir xududda tuproq va iqlim sharoitiga mos sholi, dukkakli don ekinlaridan soya va moshning yangi navlarini yaratish. Ularni yetishtirish agrotexnologiyasini ishlab chiqish, ekinlarning birlamchi urug‘chiligini va navlar ustidan mualliflik nazoratini tashkil etish.

Direktor: Sattarov Masʼudjon Axtamovich
Manzil: 111506, Toshkent viloyati, O‘rtachirchiq tumani, “Sholikor” mahalla fuqarolar yig‘ini, Madaniyat ko‘chasi
Telefon: +99890 316-05-94
Elektron pochta: sholi.iti@agro.uz