Jamshid Xodjayev FAOning Yevropa mintaqaviy konferensiyasida ma’ruza qildi

YEVROPA UCHUN FAO MINTAQAVIY KONFERENSIYASI

O’ttiz uchinchi sessiya

Lodz, Polsha, 2022-yil 10-13 may

Yevropa mintaqaviy konferensiyasining 32-sessiyasi raisining bayonoti

Hurmatli vazirlar,

Bosh direktor,

FAO kengashining mustaqil raisi,

BMT ning Jahon oziq-ovqat xavfsizligi qo’mitasi raisi,

Janobi oliylar,

Xonimlar va janoblar!

1. Avvalo, ushbu tadbirni tashkil etgani uchun Polsha Respublikasi hukumatiga o‘z minnatdorchiligimni bildiraman. Shuningdek, 2020-yil 2-4-noyabr kunlari O‘zbekiston Respublikasida bo‘lib o‘tgan FAO Yevropa mintaqaviy konferensiyasining 32-sessiyasi yakunlarini e’lon qilish sharafiga muyassar bo‘lib turibman.
2. Global COVID-19 pandemiyasi va uning sog‘liqni saqlash sohasida keltirib chiqargan muammolari nuqtai nazaridan, FAO Yevropa mintaqaviy konferensiyasining (ERC) 2020-yilgi sessiyasi istisno tariqasida birinchi marta virtual tarzda chaqirildi. Shuningdek, bu Markaziy Osiyo davlati mezbonlik qilgan birinchi FAO Mintaqaviy konferensiyasi boʻlib, unda FAOning 51 ta aʼzosi, 3 ta kuzatuvchi aʼzo mamlakat, 15 ta vazir va 16 nafar vazir oʻrinbosarlari, 300 dan ortiq delegatlar va kuzatuvchilar ishtirokida o‘tkazildi. Bundan tashqari, konferensiyaning veb-translyatsiyasi 1500 marta ko‘rildi. Shuningdek, Twitter’da 15 000 га yaqin kishi uni tomosha qildi. Konferensiya arafasida fuqarolik jamiyati tashkilotlari va birinchi marta xususiy sektor vakillari bilan maslahatlashuvlar tashkil etildi va ular YМК yig‘ilishlarida o‘z fikr-mulohazalarini bildirishdi.
3. Ushbu hisobotni taqdim etar ekanman, FAO ning mintaqamizdagi faoliyatini to‘laqonli yo‘nalishlarini belgilab beruvchi Yevropa mintaqaviy konferensiyasi sessiyalarini uzluksizligini ta’minlash muhimligini ta’kidlamoqchiman.

4 . YМКning 32-sessiyasi davomida bir nechta o‘ta muhim tavsiyalar berildi. Men bu haqda FAO Kengashining 2020-yildagi 165-sessiyasida va 2021-yildagi FAO Konferensiyasining 42-sessiyasida ma‘lumot berdim, u yerda YМКning barcha tavsiyalari maъqullandi. Shu munosabat bilan men ulardan ba’zilarini ta’kidlab o‘tmoqchiman.

5. “Yevropa va Markaziy Osiyoda barqaror oziq-ovqat tizimlari va sog‘lom ovqatlanish” bandiga kelаdigan bo‘lsak, YМК FAOdan mintaqaviy tashabbuslar orqali hukumatlar va nodavlat subyektlarni qo‘llab-quvvatlashni, xususan, COVID 19 bilan bog‘liq muayyan ta’sirlarni bartaraf etishda “Yagona salomatlik” yondashuvini inobatga olgan holda barqaror, inklyuziv va adolatli oziq-ovqat tizimlari va sog‘lom ovqatlanish bo‘yicha islohotlar dasturini ishlab chiqish, takomillashtirishni amalga oshirishda ko‘mak ko‘rsatishni so‘radi. FAO aʼzolarining iltimosiga koʻra, Tashkilot, shuningdek, oziq-ovqat tizimlari barqarorligini baholash va mamlakat darajasida mavjud ovqatlanish ratsionlari va oziq-ovqat tizimlari holatini tahlil qilish metodologiyasini ishlab chiqish uchun mintaqaviy va milliy muvofiqlashtiruvchi mexanizmlar va organlar bilan hamkorlik qilishi kerak.
6. YМК sog’lom ovqatlanishda barqaror oziq-ovqat tizimlari yondashuvini qabul qilish muhimligini yana bir bor tasdiqladi. Bu esa barqarorlikning uchta o’lchovi (ekologik, iqtisodiy va ijtimoiy) ga hissa qo’shadi. Shu bilan birga bir qancha BRMgа erishish vа siyosий choralar o’rtasidagi sinergiyani kuchaytirishda faoliyat turlari, sub‘ektlar va umumiy maqsadlar o’rtasida o‘zaro kelishuvga erishishni asosiy majburiyat sifatida ko‘radi.

7. 32-sessiyada, xususan, COVID-19 pandemiyasi BRM ga erishish yo‘lida yangi tahdidlarni yaratilgani ta’kidlab o’tildi. Shu bilan birga bizga har qanday sharoitda ishlaydigan barqaror oziq-ovqat tizimlarining naqadar ahamiyatli va zarur ekanini ko’rsatdi. Bunda esa, pandemiya davrida oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashda asosiy ishtirokchilar sifatida kichik yer egalari va oilaviy fermalarning rolini ko‘rsatdi.
8. Ishtirokchilarga, shuningdek, oziq-ovqat tizimlarini o’zgartirish bo‘yicha kun tartibini , jumladan, BMTning 2021-yilgi oziq-ovqat tizimlari sammiti orqali amalga oshirish uchun qulay muhit yaratishga yordam berish taklifi kiritildi. Turli ishtirokchilarning roli bo’yicha muloqotni rivojlantirishga, barqaror oziq-ovqat tizimlari va sog’lom ovqatlanish siyosatining uyg’unligini ta’minlashga alohida e’tibor qaratildi.
9. Ijtimoiy barqarorlik va “Hech kimni ortda qoldirmaslik” tamoyili kontekstida Mintaqaviy konferentsiya ishtirokchilariga oziq-ovqat tizimlaridagi tengsizliklarni bartaraf etish, insonga yo’naltirilgan yondashuvni ilgari surish va arzon hamda barcha uchun sog’lom ovqatlanishni ta’minlash uchun zaif va ehtiyojmand aholining imkoniyatlarini kengaytirish zarurligini isbotladi.
10. Qisqa ta’minot zanjirlari, mahalliy bozorlar, agroekоlogik va boshqa innovatsion yondashuvlar iqlim o’zgarishiga va boshqa ta’sirlarga (masalan, pandemiya bilan bog’liq) chidamli oziq-ovqat tizimlarini rag’batlantirishning muhim segmenti sifatida belgilandi. Bunda ular oziq-ovqat yo’qotishlari va ularning chiqindilarini qisqartirishga xizmat qiladi.
11. Shuningdek, innovatsiyalar, ilmiy tadqiqotlar va qishloq xo‘jaligi borasidagi bilimlarni кеngaytirish xizmatlarining yaxshilanishi texnologiya va tajribalarni fermerlar va kichik biznesga uzatishda muhim ahamiyatga ega ekanligi e’tirof etildi.
12. “Birlashgan Millatlar Tashkilotining Oilaviy fermerlik xo‘jaliklari o‘n yilligi munosabati bilan yoshlar, bandlik va qishloq joylar taraqqiyoti uchun yechimlar” bandiga keladigan bo‘lsak, Мintaqaviy konferensiyada qishloq yoshlari va yosh ayollarning huquq va imkoniyatlarini kengaytirishga alohida e’tibor qaratgan holda qishloq joylarni qayta tiklash zarurаti ta‘kidlandi.
13. FAOdan oilaviy dehqonchilikning ko’p qirrali xususiyatini kengaytirish va oilaviy fermer xo‘jaliklarining tirikchilik vositalariga ta’sir o‘tkazish maqsadida, yoshlar va ayollarga alohida e’tibor qaratgan holda, mintaqadagi mamlakatlarga qishloq joylarni barqaror qayta qurishda yordam berishni davom ettirish so’raldi. Ishtirokchilar, shuningdek, FAOga Jahon oziq-ovqat xavfsizligi qoʻmitasining qishloq xoʻjaligi va oziq-ovqat tizimlarida yoshlarni jalb qilish va ularning bandligini oshirish boʻyicha siyosiy tavsiyalarini inobatga olish hamda FAOning yoshlar, bandlik va qishloq joylar taraqqiyoti boʻyicha barcha yechimlarida asosiy gender tengligini hisobga olishni tavsiya etishdi. Bundan tashqari, konferensiya ishtirokchilari FAO dan 2021-yilda bo‘lib o‘tadigan BMTning oziq-ovqat tizimlari sammitiga tayyorgarlik ko‘rish maqsadida yoshlar forumini tashkil etish masalasini ko‘rib chiqishni so‘rashdi.
14. Inklyuziv iqtisodiy rivojlanishni rag’batlantirish, kichik fermerlarning imkoniyatlarini kengaytirish va barqaror iqtisodiy o’sishni va yashil iqtisodiyotga o‘tishni rag’batlantirish uchun qishloq xizmatlari va qishloq infratuzilmasini yanada mustahkamlash zarur.
15. Mintaqaviy konferensiyada e’tirof etilishicha, huquq va imkoniyatlarni kengaytirmasdan, munosib bandlik va qishloq xo‘jaligi xizmatlaridan foydalanish imkoniyatini yaratmasdan, yosh avlodнинг qishloq joylarda rivojlanishi juda sust bo‘lib qoladi. Shu munosabat bilan, YМКга yoshlarning ijtimoiy va iqtisodiy farovonligini oshirish, iqtisodiy yoki favqulodda migratsiya omillarini hal qilish va uning ijobiy ta’sirini oshirish uchun milliy va xalqaro boshqaruv hamda qarorlar qabul qilish jarayonlarida ularning ishtirokini ta‘minlash orqali imkoniyatlarni kengaytirishga ko’maklashish, shuningdek, pul o’tkazmalaridan qishloq xo’jaligi va joylarning taraqqiyotiga sarmoya kiritish uchun foydalanish taklif qilindi.
16. Qishloq ayollari oila muhitida va undan tashqarida muhim vazifalarni hal qilishda asosiy rol o’ynaganligi sababli, ular orasida rivojlanish imkoniyatlari va xavfsizlik тизимлари, ayniqsa, COVID-19 pandemiyasi bilan bog’liq xavfsizlikka rioya etish tartiblari mavjud emasligi ma‘lum qilindi.
17. Mintaqaviy konferensiya 2019-2028-yillarga mo‘ljallangan BMTning Oilaviy fermer xo‘jaliklari o‘n yilligini o‘tkazish bo‘yicha Milliy harakatlar rejalarini tayyorlashga chaqirdi. Ularda BMTning Oilaviy fermerlik xo‘jaliklari o‘n yilligi kontekstida mamlakat darajasida oilaviy fermer xo‘jaliklarini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha aniq qadamlar va tadbirlar nazarda tutiladi.
18. Mintaqaviy konferensiya BRM 1 va BRM 2 ga tashkiliy jihatdan qaratilgan e’tiborni, shuningdek, “Qo’lni qo‘lga berib” tashabbusining boshqa BRM ga erishishda qo’shadigan salmoqli hissasini yuqori baholadi. YМК chog‘ida, shuningdek, 2030-yilgacha Barqaror rivojlanish kun tartibining koʻplab muammolarini hal qilish uchun oʻzaro taʼsirlar va harakatlar oʻrtasidagi kelishuvlarni son jihatidan aniqlash uchun maʼlumotlarning integratsiyalashuvi, tahlili va vizualizatsiyasini yaxshilash maqsadida milliy salohiyatni kuchaytirish muhimligini e‘tirof etdi, bunda benefitsiar mamlakat va resursлар bo‘yicha hamkorga asosiy masʼuliyat yuklanadi.
19. ERC, shuningdek, FAO tomonidan 2018-2019-yillarda Mintaqaviy tashabbuslar (МТ) doirasidagi va boshqa asosiy ish yo‘nalishlari, shuningdek, FAOning COVID-19 pandemiyasiga qarshi choralari natijalarini yuqori baholadi. Тavsiya etilgan мintaqaviy sohalarni hamda “FAO mintaqadagi natijalari va ustuvor yo‘nalishlari” bandi bo‘yicha FAO faoliyatining 2020-2021- yillarga moʻljallangan, qayta ko‘rib chiqilgan “Mintaqaviy tashabbuslar”ini ma’qulladi. Mintaqaviy konferentsiya, shuningdek, FAO ga uning oziq-ovqat tizimlari, sog‘lom ovqatlanish bilan bog‘liq o‘zgargan siyosatini uchta asosiy jihat—barqaror rivojlanish, “Yagona salomatlik” yondoshuvi, tenglikni rag‘batlantirish hamda raqamli texnologiyalar bilan qamrab olinganlik asosida integrasiyalash bo‘yicha BMT Sammitiga hissasi munosabati bilan FAO mandati doirasida tegishli yo‘nalishlar bo’yicha ishlarni faollashtirishni topshirdi. Bunda alohida e‘tibor, ijtimoiy xavfsizlik dasturlari va maktablardagi ovqatlanish hamda YМК hisobotida ko’rsatilgan ko’plab boshqa masalalarga qaratiladi. Mintaqaviy konferensiya FAOning texnik yo‘nalishlarini belgilab beruvchi unung Strategik asoslarining ahamiyatini e‘tirof etdi hamda Strategik asoslarni 2030 yilgacha Barqaror rivojlanish bo‘yicha kun tartibiga, jumladan, FAO ning, barcha yo‘nalishlardagi faoliyati uchun asos sifatida BRM 2 va BRM1 ga bog‘lash bo‘yicha sa’y-harakatlarini olqishladi.
20. FAO ning Yevropa Markaziy Osiyo bo‘yicha 2014-2019-yillardagi umumlashma baholari ham Mintaqaviy konferentsiyada yuqori e‘tirofga sazovor bo‘ldi. Uning ishtirokchilari FAO rahbariyati tomonidan qabul qilingan tavsiyalarni ma‘qullashdi. Bular: mintaqaviy va tematik darajalarda mavjud hisobdorlik tizimini takomillashtirish; barcha darajalarda izchil va kompleks monitoring va baholash tizimini joriy etish; FAO mamlakat vakolatxonalarini loyihalarni ishlab chiqish va resurslarni ta’minlashda qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha mintaqaviy va submintaqaviy idoralarning salohiyatini kuchaytirish va h.k. Qolaversa, konferensiya qatnashchilari kelgusi YМКda tavsiyalarni amalga oshirish bo’yicha hisobot taqdim etishni so’rashdi. Bu kun tartibining shunga o’xshash masalalari bo’yicha kelgusi mintaqaviy konferensiyalarning muntazam xususiyatiga aylanishi kutilmoqda.
21. “Markazlashtirilmagan idoralar tarmog‘i” bandi yozishmalar jarayonining bir qismi sifatida ko‘rib chiqildi. Bunda FAO ga a’zolarning taqdimnomalari asosida o‘zining markazlashtirilmagan ofislarining biznes modellarini muvofiqlashtirish va rezident koordinatorning javobgarligi ostida sinergiya yaratish uchun tegishli muvofiqlashtirishni davom ettirish taklif qilindi.
22. FAOning strategik natijalar asosini baholash boʻyicha tavsiyalariga muvofiq, YМК bundan keyin FAOdan markazlashmagan darajada toʻliq dasturiy yondashuvga oʻtishni hamda texnik salohiyatini, mintaqaviy ва submintaqaviy miqyosda siyosаt integratsiyasini mustahkamlash boʻyicha saʼy-harakatlarini davom ettirishni soʻradi. Xususan, bunga mintaqaviy va mamlakat darajasida Rimdagi agentliklar bilan hamkorlikni davom ettirish orqali erishiladi.
23. Xulosa o‘rnida, men FAO ning mintaqadagi faoliyatiga YМК tavsiyalarini joriy etishda ko’rsatgan yordami va amalga oshirilgan ishlar uchun Кotibiyatga minnatdorchilik bildiraman.
24. Birinchi marotaba gibrid ko‘rinishda o‘tkazilayotgan FAO ning Yevropa mintaqaviy konferensiyasining 33-sessiyasida barchangizga muvaffaqiyat va samarali ish faoliyatini tilaб qolaman.